Op 28 november begint de adventsperiode, vier zondagen voor het kerstfeest. In de weken die komen bereiden we ons voor op de komst van het Kerstkind. Een van de manieren om af te tellen tot kerstavond en stil te staan bij deze bijzondere periode, is door middel van een adventstuin. Deze adventstuin kan gemaakt worden in een schaal of op de jaartafel, en bouwen we elke week een beetje meer op. Maar waarom gebruiken we deze opbouw? En wat doen we elke week?
Achtergrond adventstuin
Een andere benaming van het adventstuintje is de paradijstuin. Volgens de visie van Rudolf Steiner werd de paradijstuin opgebouwd volgens het vierledig mensbeeld. Daarbij werd in vier fases de opbouw van de aarde nagebootst. Deze fases worden vertegenwoordigd door de vier natuur rijken (minerale-, planten-, dieren- en mensenrijk). Ook in oude tradities komt de adventstuin voor, in het vroegere Tsjecho-Slowakije bestond er een traditie om met Kerstmis een paradijstuin onder de kerstboom te maken. Het idee was om in deze tuin het ideaalbeeld van het paradijs op aarde uit te beelden, en ook hier werden de vier natuur rijken als uitgangspunt gebruikt.
In kleuterklassen wordt de adventstuin vaak in een schaal door de kinderen in de klassen gemaakt. Door deze opbouw in de klas krijgen ze een goed overzicht van de tijdperiode tot Kerstmis, en zijn ze betrokken bij de adventsperiode. Extra leuk om vervolgens deze schaal thuis of aan familie te kunnen schenken.
Per week bouwen we de adventstuin op, volgens de volgorde van de natuur rijken. Het opbouwen van de jaartafel is leuk om samen met je kind te doen, en elke week is er een creatief werkje dat je (samen) kan maken.
Het eerste licht van advent is het licht van stenen
Stenen die leven in kristallen, schelpen en botten.
Het tweede licht van advent is het licht van planten.
Wortels, stengel, blad, bloem en vrucht waardoor wij leven en groeien.
Het derde licht van advent is het licht van de dieren.
Dieren van de boerderij, veld, bos, lucht en zee.
Allen wachten zij op de grote geboorte.
Het vierde licht van advent is het licht van de mensheid.
Het licht van liefde, het licht van gedachte, om te geven en te begrijpen.
Rudolf Steiner
Adventsweek 1; het minerale rijk
In deze week ligt de aandacht op het minerale rijk; gesteenten, schelpen, mineralen en gebeenten.
We leggen in deze week de basis voor de adventstuin, het fundament.
Wat hebben we deze week nodig?
Jaartafel; doeken, eventueel kaart, een kaars of lichtje, 26 stenen waarvan 1 afwijkend als aftelsteen, edelstenen, en een stalletje.
Tuintje in schaal; aardewerk schaal, 26 stenen waarvan 1 afwijkend (eventueel minder), en een stalletje.
Maken; we maken een stalletje van klei.
De 26 stenen staan symbool voor de dagen van eerste adventszondag tot kerstavond. De afwijkende steen is de aftelsteen en deze kan elke dag een plaatsje vooruit gezet worden. Zo is duidelijk hoeveel dagen we van kerstavond verwijderd zijn.
Werkwijze
We maken een stalletje van klei. Hierin komen later Maria en Jozef, en zal het Kindje uiteindelijk in de kribbe komen te liggen. De vormgeving is vrij, zolang er maar plaats is voor de figuren.
Voor de jaartafel gebruiken we blauwe doeken als ondergrond, en kan er eventueel al een mooie kaart op de tafel worden gezet. We plaatsen een kaars of lichtje op de tafel die symbool staat voor de eerste adventsweek. De stenen vormen een pad naar het stalletje. Voor de aankleding kunnen er mooie edelstenen neergelegd worden.
Voor de adventstuin in een schaal gebruiken we een aardewerk schaal en leggen we stenen in een pad naar het stalletje. Als je een kleine schaal gebruikt waarin er weinig of geen plaatst is voor 26 stenen, kun je er minder gebruiken. Dan tellen de stenen als symbolische waarde, en gebruiken we ze niet als aftelkalender.
Adventsweek 2; plantenrijk
In de tweede adventsweek ligt de aandacht op het plantenrijk. Mossen, planten en andere van planten afkomstige voorwerpen. In deze week maken we de tuin groen door het plantenrijk te laten opbloeien.
Wat hebben we nodig?
Jaartafel; mos, planten, kaars of lichtje en eventueel groene doeken en extra (gevonden) stukken hout.
Schaal; mos en planten.
Maken; we maken gevilte eikeltjes in notendopjes. Hiervoor zijn wol, een prikviltnaald en matje en eikeldopjes nodig.
Werkwijze
We kleden de jaartafel en schaal aan met planten en leggen mos langs het pad van de stenen. Op de jaartafel kunnen kleine doeken zorgen voor extra sfeer, leggen we extra hout neer en zetten we er een tweede kaars of lichtje bij.
Hoewel gevilte eikeltjes niet helemaal vanuit het plantenrijk tot ons zijn gekomen, richten wij ons op de symboliek. Het vilten van eikeltjes is een werkje wat een grotere uitleg nodig heeft, de werkwijze staat in deze blog uitgebreid beschreven.
Adventsweek 3; dierenrijk
In de derde adventsweek ligt de aandacht op het dierenrijk. De dieren komen in de tuin en leven in vrede samen naast elkaar. Dierfiguren of materiaal dat van dieren afkomstig is krijgen een plekje in de tuin.
Wat hebben we nodig?
Jaartafel; dieren(figuren) en een lichtje of kaars.
Schaal; dieren(figuren).
Maken; We maken een lammetje van wol. Je kan eventueel ook samen een diertje maken van bijenwas, kastanjes en eikel(dopjes) of een diertje prikvilten .
Werkwijze
Op de jaartafel komen de dieren in de tuin. Er komen schapen die wachten op de herders die hun zullen hoeden, en er verschijnen wat kleine diertjes tussen het groen. We maken een schaapje van wol. Allereerst maken we een basis van pijpenragers, hiermee vormen we als het ware het skelet van het schaapje. Vervolgens draaien we er wol omheen wat we met een viltnaald stevig naaldvilten. Door de basis van pijpenragers kan het diertje goed neergezet worden.
Adventsweek 4; mensenrijk
In de vierde adventsweek ligt de aandacht op het mensenrijk. In de tuin komen nu de mensen. Herders verschijnen om de schapen te hoeden en Jozef en Maria beginnen an hun laatste tocht voor de komst van het Kerstkind.
Wat hebben we nodig?
Jaartafel; herders en andere mensfiguren, een vierde lichtje, een ster voor boven de stal, Jozef en Maria van bijenwas en het Kindje in de kribbe.
Schaal; Jozef, Maria en het Kindje in de kribbe. Een klein goud sterretje voor op het stalletje.
Maken; we maken Jozef, Maria en het Kindje in de kribbe van bijenwas. Hiervoor hebben we bijenwas plakjes nodig in karmijnrood, blauw, bruin, donkerrood, wit en versierwas van goud. Voor de kribbe gebruiken we een walnotendopje, eventueel geverfd met goudverf.
Werkwijze
We maken Jozef, Maria en het Kerstkind in de kribbe van bijenwas. Knip kleine stukjes bijenwas en warm deze tussen de handen tot de was warm genoeg is om mee te boetseren. Vorm nu poppetjes van de was. Stukjes kunnen aan elkaar bevestigd worden door ze stevig aan te drukken en de randen glad te strijken. Het Kerstkindje leggen we in een beschilderd notendopje.
Meer lezen over bijenwas, en wat dit materiaal doet voor je kind? In deze blog over het maken van een Sinterklaas in een notendopje, beschrijf ik uitgebreid dit materiaal.
Op de jaartafel komen de herders naast de schapen staan en een vierde lichtje mag in de tuin schijnen. Jozef en Maria lopen elke dag een stukje verder naar het stalletje, waar op kerstnacht het Kindje in de kribbe zal verschijnen. Een kerstster zal boven de stal verschijnen om de wijzen de weg te leiden.
In de schaal plaatsen we Jozef en Maria in het stalletje, en op kerstnacht plakken we een ster op de stal en zal ook het Kindje in de kribbe in de schaal komen.
Meer inspiratie
Meer lezen over bijvoorbeeld het spelen vaan tafelspelletjes? In deze blog kan je lezen hoe kleine verhaaltjes met figuren aanzetten tot ontwikkeling en spel.
