Hoe de vrijeschool zijn verjaardagen viert, en hoe je deze verweeft met je eigen tradities.
Bij een verjaardagviering op de vrijeschool vormen tradities en gebruiken de basis voor deze speciale dag. Door het vertellen van een verjaardagverhaal staan we stil bij het verjaren, en bij de ontwikkeling die een kind al doormaakte. Tradities en rituelen geven betekenis aan vieringen en feestdagen. Ze zorgen voor herkenning en het maken van verbinding met onze omgeving.
Welke tradities gebruikt de vrijeschool, en hoe verweef je deze met je eigen tradities in de thuisomgeving?
Feest in de klas
Als het kind de klas binnenkomt, is het gelijk duidelijk dat het een feestdag is. Veel scholen hebben een speciale verjaardagkroon en verjaardagcape voor de jarige. Zowel voor de jarige, als de aanwezige kinderen een speciaal moment. Wie jarig is mag de cape aan en de kroon dragen. Door een mooi aangeklede tafel waarop het geboortekaartje kan staan, schenken we aandacht aan de geboorte en de ontwikkeling van het kind.
Verjaardagverhaal
Om aandacht te kunnen schenken aan de oorsprong van ons bestaan, vertellen veel vrijescholen het verjaardagverhaal van de kleine engel. Dit van oorsprong Duitse verhaal, werd in 1951 uitgegeven door een Duitse vrijeschooljuf. Het is later in het Nederlands vertaald onder de titel: “hoe de kleine engel op aarde kwam“.
In dit prachtige boek wordt het verhaal verteld van een kleine engel die graag als mensenkind naar de aarde wil. Het verhaal laat ons terugkijken naar de voortgaande jaren, en biedt troost en richting aan de weg die we nog gaan doorlopen. In het verhaal mag de kleine engel nog niet naar de aarde, en moet het geduld hebben tot de aarde is ingericht. Als de dag gekomen is waarop de grote engel verteld dat de kleine engel naar beneden mag, geeft de kleine engel hem zijn vleugels in bewaring.
"Maar als je op aarde wilt zijn, kun je geen engel blijven, dan moet je een mensenkind worden. Geef mij je vleugels maar, ik bewaar ze voor je tot je terugkomt."
Verjaardagverhaal door spel
Bij de kleuters beelden we het verjaardagverhaal uit door middel van spel. De jarige is met sluier en engelenkleed even zelf de kleine engel. Het kiest zelf een kindje dat zijn grote engel speelt. De grote engel begeleidt de kleine engel op zijn weg langs de opbouw van de aarde (de stenen, planten, dieren en mensen). Als de kleine engel uiteindelijk zijn vleugels in bewaring geeft, gaat de sluier af. Eenmaal ontsluierd, is het kind weer in het nu, en kunnen we het nieuwe levensjaar vieren. De engelenkleding maakt plaats voor een verjaardagcape en kroon. Als de jarige kleding uit de geboorteperiode laat zien, kunnen we ook goed zien hoeveel het kind fysiek al gegroeid is.
Door het verhaal op deze manier te “bespelen”, ervaren de kinderen even echt de weg die al afgelegd is. Het aanwijzen van een grote engel is een speciaal moment. Het jarige kind kan zijn vertrouwen in een ander kind laten zien, en gaat een verbinding met de ander aan. Op deze manier is het niet alleen magisch om te beleven, het verdiept ook de onderlinge verhoudingen. Zo is dit verjaardagverhaal voor de hele klas een feest.
Autonomie van de jarige
Als je jarig bent mag je in de klas alle klusjes doen. Zo krijgt het kind de autonomie die hij verlangt en op kleuterleeftijd een grote rol speelt. Het kind kiest zelf wie er meehelpt met trakteren, mag zelf de kaarsen uitblazen en bepaalt welk spel er gespeeld wordt. Voor kinderen is een dag “de baas zijn” ook een mooi moment om te oefenen met de sociale omgangsvormen. Plezier kan gedeeld worden door door anderen te betrekken bij speciale klusjes en handelingen. Nieuwe vriendschappen kunnen op deze manier ontstaan, en onderlinge banden krijgen verdieping.
Een cadeau voor het jarige kind
Cadeaus horen natuurlijk ook bij een verjaardag. Op school krijgen alle jarige kinderen per leeftijd een passend klein cadeautje. Doordat iedereen per leeftijd eenzelfde cadeau krijgt, is het onderdeel geworden van de verjaardagtraditie binnen de klas. Het kind ziet bij klasgenoten die hun verjaardag vieren al welk cadeau er bij welke leeftijd hoort, dit geeft houvast en veiligheid. En als het kind dan zelf de verjaardag viert, gaat het cadeau als trofee mee naar huis.
Op driejarige leeftijd krijgen de kinderen een door de juf gemaakt kabouter transparant, met vier jaar een mooie edelsteen en bijbehorend verhaal. In de kleuterklas mag elk jarig kind op zijn verjaardag een verjaardagketting rijgen. Op vijfjarige leeftijd krijgt de jarige een speeltol, en met zes jaar een versierd tandendoosje.
Trakteren
Een verjaardagviering is niet compleet zonder traktatie. Veel kinderen zijn extra trots als ze zelf hebben meegeholpen met het maken. Een traktatie mag klein zijn, en op veel scholen is er veel aandacht voor een gezonde variant. Een leidraad voor trakteren is, dat de traktatie niet groter is dan de eigen hand.
Vertalen naar de thuissituatie
Hoe vertaal je de rituelen nu naar de thuissituatie? Maak met de rijkdom van het vrijeschoolonderwijs vooral ook eigen tradities. Laat je inspireren door de manier waarop de vrijeschool groots is, juist door dingen klein te houden. Ook thuis kun je met zorg en aandacht een tafeltje versieren. Door foto’s van eerdere jaren neer te zetten, neem je het kind mee terug in de tijd, en sta je samen stil bij de ontwikkeling die het kind al doormaakte.
Een verjaardagcape en kroon bieden een goede basis voor het vieren van een verjaardag, deze heb ik samen met een vrije vertaling van “hoe de kleine engel op aarde kwam” als pakket in mijn webshop staan.
Aanvullingen op het verjaardagverhaal voor thuis
Een mooie aanvulling op het verjaardagverhaal is, om het aansteken (en uitblazen) van de kaarsjes te combineren met een terugblik van de jaren die al geweest zijn. Hiervoor zetten we een grote kaars, en een aantal kleine kaarsjes voor de leeftijd van het kind neer. Op het moment dat de kleine engel op aarde komt, steken we de grote kaars aan. Want elke keer als er een engel op de aarde komt, wordt de aarde een stukje lichter.
Vervolgens kan je per jaar vertellen wat het kind heeft meegemaakt, en per jaar een kaarsje aansteken. Zo neem je het kind, net als bij het bespelen van het verjaardagverhaal bij de kleuters, even mee aan de hand door de jaren die al geweest zijn.
En de kleine lieve engel lag in een mooi wiegje, zijn lieve papa en mama stonden erbij (en eventueel broertjes en zusjes). Ze zeiden tegen elkaar: "hoe zullen we dit kindje eens noemen". Sjors? Nee dat is geen goede naam voor dit kindje, misschien Rein? Nee dat past ook niet bij dit kindje. Wolf! Dat is een mooie naam voor dit kindje. En Wolf sliep en dronk, en sliep en dronk. Want daar worden kleine baby's groot van. Maar op een dag wilde Wolf eens wat anders. Hij pakte met een hand een spijl van de box vast, en met de andere hand nog een spijl. En daar stond Wolf, op zijn baby beentjes. Mama kwam binnen en ze zei "onze lieve Wolf kan staan!". En Wolf zwaaide met een hand naar mama, en met de andere hand naar papa. Boem, daar viel Wolf op zijn billen. Maar het deed geen zeer want hij had een luier aan. En toen op een mooie dag papa en mama de kamer binnen kwamen, droegen zij een taart met een kaarsje erop. Wolf was 1 jaar geworden (eerste kaarsje aansteken)
Op deze manier wordt het verhaal elk jaar het verhaal een stukje langer, en wordt het terugkijken een traditie.
Cadeautips voor thuis
Net als in de klas, is er vaak geen groot cadeau nodig om het kind te doen verwonderen. Een veelgehoorde leidraad voor cadeaus op een verjaardag is “something they want, need, wear & read”. Oftewel iets wat een kind echt graag zelf wil hebben, iets wat ze nodig hebben, iets om aan te trekken en iets om te lezen. Hier thuis hebben we een vijfde toegevoegd, iets wat mama zelf heeft gemaakt. Elk jaar ligt er een klein zelfgemaakt cadeautje op tafel. Hoe ouder mijn zoon wordt, hoe meer hij het gaat waarderen. Het is hier in huis een verjaardagtraditie. Start je eigen traditie en maak, doe of zing elk jaar zelf iets voor je kind.
Zelf cadeautjes maken
Ook zelf een verjaardagcadeautje maken? Lees hier hoe je een transparant maakt, hier uitgebeeld in herfstsfeer. Met natuurlijke materialen uit het seizoen kan je dit in elke tijd van het jaar maken. Ook een bijenwasfiguurtje in een notendopje maakt een klein verwonder cadeautje. Hier de werkwijze voor een Sinterklaas in een dopje, maar ook hier geef je makkelijk een eigen draai aan. Een figuurtje met een kroon, een mini verjaardagtaartje, mogelijkheden genoeg!
