In de peuter en kleuterklassen van de vrijeschool wordt traditiegetrouw het kerstspel gespeeld door de kinderen. Na het vertrekken van Sinterklaas, oefenen zij in de weken tot de kerstvakantie samen het kerstverhaal. Als voorbereiding op Kerstmis, en om het op te voeren voor de ouders. Een magische traditie waarin de kinderen zich verkleden en oefenen met teksten en liedjes.
Maar wat houdt dat kerstspel nou eigenlijk in voor de kinderen, en hoe ziet dat eruit?
Oefenen met een andere rol
De sfeer, de aankleding en de magie die het kerstspel omhult is al prachtig op zich. Het zorgt voor de verbinding met de Kerstperiode. Gezamenlijk leren de kinderen om te oefenen met het nemen van een andere rol. Het vraagt durf van hen. Een andere rol spelen betekend ook dat je je moet kunnen en willen verplaatsen in een ander. Als Maria ben je natuurlijk best moe na een lange wandeling, en rennen en springen in de stal hoort daar dan niet bij.
De kinderen leren elkaar als groep te dragen, waar iemand de wol vergeet of niet durf te geven, kan een ander inspringen. Ze zijn zich bewust dat dit kerstspel een belangrijke gebeurtenis is, en gaan met grote zorg om met de rollen en de aankleding.
Ontwikkeling door spel
Het oefenen van het spel geeft een hoop plezier en brengt veel ontwikkeling met zich mee. Het kerstspel raakt de sociale ontwikkeling op veel vlakken aan. Door de verbinding van het kerstspel met liedjes en beweging worden ook de taal en rekenontwikkeling gestimuleerd. De traditie van het kerstspel is pure rijkdom.
Rollen
Het is een magisch moment als de kleren voor het kerstspel in de klas verschijnen. Engelen kleden, een gouden ster en prachtige mantels spreken de kinderen aan. In de mand vinden we een pluk wol voor het kindje, om zacht te kunnen slapen. En ook het Kerstkind, dat met veel zorg zal worden gedragen.
De kleren en de materialen nemen de kinderen even mee in een andere rol. Niet alle kindjes durven gelijk een rol op zich te nemen, en mogen het spel ook eerst aanschouwen. Vaak nemen deze kinderen, gedragen door de groep en sfeer, later ook mee. Voor elk kindje is er een rol. Maria, Jozef, een engel, en een waard. Ook zullen er schaapjes rondlopen en hoeden de herders de schaapjes in het veld.
Kleuterspel met verdieping
Bij de kleuters zijn er vaak nog meer verschillende rollen. De groep is vaak groter en de kinderen zijn weer wat verder in hun ontwikkeling. Hun kerstspel loopt na de kerstvakantie over in het Driekoningenspel. Hierin hebben de herders een grote rol met een herdersspel.
In het kerstspel vinden we bij de kleuters ook de rol van sterrenzanger, dit is degene die het verhaal verteld en begeleidt. De kinderen kunnen ook een van de waarden zijn, die Maria en Jozef kunnen helpen met het vinden van schuil en rustplaats. Een van die waarden is de boze waard die Maria en Jozef wegstuurt op weg naar onderdak. Een bijzondere rol voor kinderen om te spelen. Sommige kinderen vinden het heel leuk om eens boos te mogen zijn. Voor anderen is het een mooie manier om eens voorzichtig te oefenen met die rol.
Het verkleden tot een rol
Als de ochtendkring geopend is en alle kinderen klaar zitten kunnen we beginnen. De prachtige blauwe mantel voor Maria, die overigens ook prima door een jongen kan worden gespeeld, is favoriet. Bij de jongste kinderen bewegen we wat meer mee, en zo zijn er soms twee Maria’s die naar de stal lopen. Een wollen vestje maakt van een kind een schaapje, en het engelen bandje wordt met zorg omgedaan. Als eenmaal alle kinderen omgekleed zijn kan het spel beginnen.
Kerstspel in tekst
Stil nu, stil nu, maak nu geen gerucht. Stil nu, stil nu, 't ruist al door de lucht. Wonder komt heel zachtjes aan, Kerstkind wil naar binnen gaan. Stil nu, stil nu, maak nu geen gerucht
Maria en Jozef gaan samen op pad. “Maria wij moeten naar Bethlehem gaan, ik zie de sterren al aan de hemel staan”. En ze lopen verder. Na wat lopen zien ze een waard met een lichtje. “Oh Jozef, ik zie een lichtje klein, zou daar een herberg zijn?” Jozef klopt op de stal en vraagt: “ach meneer mogen we slapen hierbinnen, wat moeten we buiten in de kou beginnen?”. De waard antwoord: “de herberg is vol, maar ga maar in de stal. Dit is het lichtje wat ik meegeven zal.”
De waard brengt Maria en Jozef naar de stal, en zet het lichtje neer.
Vervolgens maken we met de kinderen die engel zijn een kring, en leggen het Kerstkind op een mooi versierd kussentje in het midden. Terwijl we om het Kindje dansen, zingen we.
In de hemel is er een dans, halleluja. Daar dansen alle engelen, zo blij al in de hemelwei. Halleluja, halleluja.
De engelen lopen nu met het kindje naar een bankje met schapenvachtjes erop en wachten hier even. “Nu zweven we naar de aarde met de wind, en brengen Maria het Jezuskind.”
De herdertjes lagen bij nachte, zij lagen bij nacht in het veld. Zij hielden vol trouwe de wachte, zij hadden de schaapjes geteld. Daar hoorden zij engelen zingen, hun liederen vloeiend en klaar. De herders nar Bethlehem gingen, 't liep tegen het nieuwe jaar.
Maria zegt in de stal tegen Jozef: “een engel kwam ons in de droom bezoeken. We moeten het Jezuskind gaan zoeken.” Dan brengt een engel het Kindje naar Maria en vervolgens klopt er een herder op de stal. “Is hier een kindje geboren misschien, en mogen wij het even zien?”
Klein, klein Jezuken, heb je zulke kou? Kom in mijn harteke wonen en maakt U daar een schouw. We zullen een vuurtje stoken, we zullen een pappeke koken. En brengt uw liefste moederke mee, dn zijn wij al tevree.
De herder geeft Maria een pluk schapenwol en zegt: “wij brengen wol van de schapen, zodat het kindje warm kan slapen.” Maria antwoord de herders: “dank lieve herdertjes tesaam. We zullen het Kindje nu wiegen gaan.
Suja, suja, poppedijne. Suja, suja, kindje is moe. Zal ik voor jou een liedje zingen, doe je dan je oogjes toe? Suja, suja poppedijne. Suja, suja, kindje is moe.
Alle kinderen vormen nu samen een lange optocht en we zeggen: “wij gaan aan iedereen vertellen die ’t wil horen, ’t kindeke Jezus is vannacht geboren.”
Er is een kindeke geboren op aard, er is een kindeke geboren op aard. 'T kwam op de aarde voor ons allemaal. 'T kwam op de aarde voor ons allemaal.
Sterrenkoekjes
Na het spelen van het kerstspel worden de kleren weer netjes opgevouwen, en gaat alles weer in de mand. De stal waar Maria en Jozef het kindje kregen is nu weer gewoon de paardenstal voor de houten hobbelpaarden. Om het spelletje af te sluiten eten we gezamenlijk een sterrenkoekje dat door de ouders gebakken wordt.
Verkleedspel in huis
Zelf thuis ook aanzetten tot het verkleden of het spelen van een klein kerstspel? Ik maakte prachtige 100% linnen speelcapes die ook dienst doen als jaarfeest mantel. Een indigo blauwe cape, bestrooid met sterren om als Maria mantel te dienen (of als de koning van het Driekoningenspel, de Pinksterbruidegom, Advent lichtbrenger, Maria bij Maria lichtmis). En wil je in deze maand nog creatief bezig zijn, hier lees je hoe je samen met je kind kerststerren voor in de boom prikvilt, en potjes beplakt als duurzaam kerstcadeau.
